ЭПИСТОЛЯРЛЫҚ ПРОЗА ӘДЕБИ ҚҰБЫЛЫС РЕТІНДЕ

Аңдатпа

Мақалада қазақ эпистолярлық әдебиетінің жанрлық эволюциясы мен поэтикасы қарастырылған. Эпистолярлық проза деп аталатын құбылыс жазу сөйлеу жанры ретінде көркемдік баяндаудың бір түріне айнала бастаған кезде туындады. Хаттар түріндегі жұмыстар әдебиет үшін өнер түрі ретінде түбегейлі маңызды елесті барынша толық жүзеге асыруға яғни жалған мәлімдемені сенімді деп ұсынуға мүмкіндік береді. Эпистолярлық әдебиеттің бұл ерекшелігі филологтардың оған сирек назар аударуына кепілдік беруі керек еді. Бірақ қазіргі уақытта әдебиеттануда эпистолярлық проза ғалымдардың назарынан тыс қалып отыр. Мысалы, «эпистолярлық проза» негізгі ұғымының мәні сияқты өлшемді алайық. Көбінесе бұл тұжырымдамаға барлық шығармалар кіреді, олардың мәтіні кейіпкердің хаттары ретінде жасалады, а) ондағы хат-хабарлардың ойдан шығарылғанына немесе шығарма мәтінінің негізі нақты хаттар болғанына қарамастан; б) кейіпкер жолдауларда (эпистолярларда) коммуникативті тапсырманы орындай ма немесе басқа ниеттер басым бола ма деген мәселелер. Осы мәселелерді шешу үшін қазақ эпистолярлық прозасының жанрлық эволюциясы мен поэтикасының ерекшеліктері туралы нақты зерттеу жүргізілді.

Зерттеуде алынған нәтижелерді қазақ әдебиетін жоғары оқу орнында және мектепте оқытуда, теориялық курстарды – әдебиет пен поэтика теориясын оқытқанда, арнайы курстар мен семинарларда, қазіргі прозаны зерттеудегі жаңа бағыттарды дамытуда қолдануға болады.