M.KH. DULATY AND THE PEOPLE OF ART

Аңдатпа

Ғылыми мақалада орта ғасыр ғұламасы М.Х.Дулатидың «Тарих-и-Рашиди» еңбегіндегі автордың өзінің замандас өнер адамдарымен қарым-қатынасы, өзіне дейінгі өнер адамдары жайлы жазған жеке пікірлері ғылыми тұрғыда тұжырымдалады. Автордың мемуарлық еңбегінде тоқталып өткен шығыстың рухани әлемінің танымал өкілдерінің өмірі мен шығармашылығын толықтырып зерттеу және олардың Мырза Хайдар шығармашылығына әсерін  анықтау мақсат етіледі. М.Х.  Дулатидің қазақ әдебиетінің тарихы мен өнер тарихынан алатын өзіндік орны айқындалып, оның еңбегіндегі өнер түрлері мен алуан өнер иелері туралы мәліметтер бүгінгі күн талабына сай зерделенеді.

Мақалада М.Х. Дулатидың ерекше назар аударған мәселесінің бірі - сол замандағы музыкалық, әншілік, сазгерлік өнер болғандығы айтылады. Ондағы өнер саңлақтары автордың өзімен тікелей араласып, күнделікті тіршілікте қарым-қатынаста болған өнер марқасқалары екенін нақты мысалдармен суреттеуі, сонымен қатар автордың оларға берген бағасы мен сыншылдық тұрғыдан айтылған ой-пікірлері мақаланың құндылығын көрсетіп, тақырыптың маңызын арттырады. Мақалада өнер адамдарымен қатар сол замандағы қолданылған канун, гиджак, наи, лютня, арфа секілді саз аспаптарының аты аталып, бұл аспаптардың қазіргі музыка өнерінде қолданылып жүргені айтылады.

М.Х. Дулатидің суретшілер мен қолданбалы өнер иелеріне деген қарым-қатынасының ерекшелігі тілге тиек етіліп, өз заманындағы суретшілер, жазу өнеріне жетілген каллиграфтар, кітап безендірушілер, сәулетші-әшекейлеушілер, (инструкция) жасаушылар, елшілер, кітап көшіру өнерін меңгергендер жайлы толғаныстары қарапайым түрде беріліп, өте көлемді де бағалы дереккөздерін оқырманға ұсынуымен ерекшеленеді.