ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ СӨЙЛЕСУ, ХAТ–ХAБAР AЛМAСУ ЖAҒДAЯТТAРЫНЫҢ ТІЛДІК СИПАТЫ
DOI:
https://doi.org/10.55808/1999-4214.2024-2.04Кілт сөздер:
әлеуметтік желі; сауатты жазу; сөйлеу мәдениеті, жаргон, сленг, сөйлеу, тіл мәдениеті.Аңдатпа
Мақалада Facebook әлеуметтік желісінің тілдік ерекшеліктері қарастырылады. Бұл тілдік ерекшеліктерге шетелдік лексика мен жаргон сөздерді кеңінен қолдану жатады. Сөздердің екі тобы да қарым–қатынастың бірыңғай құбылысын қалыптастыруда белсенді қолданылады. Cленг және жаргон кез–келген тіл сияқты, әлеуметтік медиа тілі әдеби лексиканы да, қолданудың шектеулі салаларын да қамтиды. Оның басты айырмашылығы— шетел лексемаларының негізгі бөлігі қазақ және орыс тілдерінде жоқ жаңа ұғымдарды атамай, қайталайды. Интернетті пайдаланушылар арасында танымал болған сөздердің көпшілігі американизмдер. Әлеуметтік желілердің сөздік қорын талдау бұл процестің тек күшейе түсетінін көрсетеді. Танымал әлеуметтік желілер («Instagram», «Вконтакте»,
«Фейсбук») жастардың сөйлеу ерекшеліктерін барынша толық көрсетеді. Сонымен қатар, әлеуметтік желідегі қарым-қатынас, хат алмасу, қарым-қатынастық мақсаттарды шешуге бағытталған белгілі бір қалыптасқан дағдылар бар. Әлеуметтік желілердегі сөйлеу әрекетінің прагматикасы тіл қолданушысы тілдік бірліктерді өз мақсаттарына, ниеттеріне сәйкес іріктеп пайдаланатындығына байланысты жүзеге асырылады. Сөйлеу әрекетінің прагматикасын нақтылайды, бұл сөздің мағынасы тыңдаушыға қандай-да бір әсер етеді, нәтижесінде ол кез- келген әрекетке итермелейді, өзін сөйлеудің белгілі бір бұрышында айналасындағыларға көрсетуге тырысады. Адамның тілді өз қалауы бойынша қолдануы шеберлікті қажет етеді. Тіл қарым-қатынас функциясын орындап қана қоймай, сонымен қатар өзінің ішкі мақсаттары мен мүдделеріне негізделген іс-әрекеттің болуын көрсетуі керек. Әлеуметтік желілерде сөйлеу тыңдаушының (оқырманның), адресаттың назарын аудару және сұхбаттасу, қызығушылық, пікір білдіру, адресатты пікір алмасуға шақыру, уақтылы тоқтату, белгіленген мақсаттарды орындау және т. б. үшін қызмет ететінін авторлар дәлелдермен көрсетеді.
Мақалада келтірілген материалда зерттеуші ғалымдардың анықтамалары, түсіндірме сөздіктердегі мысалдардың функциялары қарастырылады. Сонымен қатар әлеуметтік желіде сөйлеу мәдениетіндегі тілдік қолданыстарға назар аударылады.
References
Syzdyk R. Language culture and its problems. // Syzdyk R. Linguistic norm and its formation. — Astana: Elorda, 2001. — pp. 24-25.
Theoretical foundations of Kazakh speech culture: abstract of the dissertation prepared for obtaining the scientific degree of doctor of philological sciences. // Wali Nurgeldy, A. Institute of Linguistics named after Baitursynov. — Almaty: Kazakhstan, 2007. — 49 p.
Balakaev M. Problems of culture of the Kazakh language. — Almaty: "Arys" publishing house, 1965. — 186 p.
Kurmanbekova Z.R., Sarekenova K.K. "Internet meme" and their types// L.N. Herald of Gumilev State University. Philology series. No. 1(142) - 2023., p. 42-51.
https://doi org/10.32523/2616-678X-2023-142-1-42-51
Fedotov A.M., Murzakhmetov A.N., & Dyusembaev A.E. (2018). Expansion of ideas and processes in social and biological communities. Eurasian Journal of Mathematical and Computer Applications. 6(4). – P. 17-28.
Zhumashev A. Illiteracy in social networks // Mother language newspaper. [Electronic. resource]. -20.04.2017. URL: https://anatili.kazgazeta.kz/news/42573 (қаралған күні: 10.05.22).
Polishchuk O., Vitiuk I., Kovtun N., Fed V. Memes as the phenomenon of modern digital culture. Wisdom. Vol. 2, Iss.15. -Р. 45-55.
Zaurbekova G.O. Phonetic-lexical assimilation of names of computer technology in the Kazakh language: dissertation prepared for the degree of Doctor of Philological Sciences. - Almaty, 2009. -24 p.
Yergaliyeva S., Anesova A., Melnik N., Uaikhanova M., Sarybaeva B. (2022) Linguistic-Personological Strategies and Practices of Commenting on Political Texts in Virtual Space International Journal of Society, Culture & Language, 10 (3). 125-136.
Қазақ тілі
Русский
English
