ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ СӨЙЛЕСУ, ХAТ–ХAБAР AЛМAСУ ЖAҒДAЯТТAРЫНЫҢ ТІЛДІК СИПАТЫ
Авторлар
-
*Зульфия Курманбекова
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
-
Мұстафа Өнер
Еге университеті
Кілт сөздер:
әлеуметтік желі; сауатты жазу; сөйлеу мәдениеті, жаргон, сленг, сөйлеу, тіл мәдениеті.Аңдатпа
Мақалада Facebook әлеуметтік желісінің тілдік ерекшеліктері қарастырылады. Бұл тілдік ерекшеліктерге шетелдік лексика мен жаргон сөздерді кеңінен қолдану жатады. Сөздердің екі тобы да қарым–қатынастың бірыңғай құбылысын қалыптастыруда белсенді қолданылады. Cленг және жаргон кез–келген тіл сияқты, әлеуметтік медиа тілі әдеби лексиканы да, қолданудың шектеулі салаларын да қамтиды. Оның басты айырмашылығы— шетел лексемаларының негізгі бөлігі қазақ және орыс тілдерінде жоқ жаңа ұғымдарды атамай, қайталайды. Интернетті пайдаланушылар арасында танымал болған сөздердің көпшілігі американизмдер. Әлеуметтік желілердің сөздік қорын талдау бұл процестің тек күшейе түсетінін көрсетеді. Танымал әлеуметтік желілер («Instagram», «Вконтакте»,
«Фейсбук») жастардың сөйлеу ерекшеліктерін барынша толық көрсетеді. Сонымен қатар, әлеуметтік желідегі қарым-қатынас, хат алмасу, қарым-қатынастық мақсаттарды шешуге бағытталған белгілі бір қалыптасқан дағдылар бар. Әлеуметтік желілердегі сөйлеу әрекетінің прагматикасы тіл қолданушысы тілдік бірліктерді өз мақсаттарына, ниеттеріне сәйкес іріктеп пайдаланатындығына байланысты жүзеге асырылады. Сөйлеу әрекетінің прагматикасын нақтылайды, бұл сөздің мағынасы тыңдаушыға қандай-да бір әсер етеді, нәтижесінде ол кез- келген әрекетке итермелейді, өзін сөйлеудің белгілі бір бұрышында айналасындағыларға көрсетуге тырысады. Адамның тілді өз қалауы бойынша қолдануы шеберлікті қажет етеді. Тіл қарым-қатынас функциясын орындап қана қоймай, сонымен қатар өзінің ішкі мақсаттары мен мүдделеріне негізделген іс-әрекеттің болуын көрсетуі керек. Әлеуметтік желілерде сөйлеу тыңдаушының (оқырманның), адресаттың назарын аудару және сұхбаттасу, қызығушылық, пікір білдіру, адресатты пікір алмасуға шақыру, уақтылы тоқтату, белгіленген мақсаттарды орындау және т. б. үшін қызмет ететінін авторлар дәлелдермен көрсетеді.
Мақалада келтірілген материалда зерттеуші ғалымдардың анықтамалары, түсіндірме сөздіктердегі мысалдардың функциялары қарастырылады. Сонымен қатар әлеуметтік желіде сөйлеу мәдениетіндегі тілдік қолданыстарға назар аударылады.
