ТІЛДІК ТҰЛҒА ДИСКУРСЫНДАҒЫ КОГЕЗИЯ МЕН РЕТРОСПЕКЦИЯ ТӘСІЛДЕРІ

Аңдатпа

Зерттеу жұмысында тілдік тұлға дискурсындағы когезия мен ретроспекция тәсілдері және олардың мәтіндегі көрінісі, логикалық, лексикалық, грамматикалық, синтаксистік тұтастық пен байланысқа әсері, оқырманның мәтін мазмұны мен тілдік бірліктердің семантикалық мәнін, автордың түпкі идеясын қабылдауындағы нақтылық мәселесі анықталды. Зерттеуде когезия мен ретроспекция тәсілдерінің көрінісін анықтау мақсатында қаламгер Шерхан Мұртазаның көркем және публицистикалық дискурстары мысалға алынды. Нақты мәтіндердегі аталған тәсілдерді талдау және олардың тұтас мәтін ішіндегі атқаратын қызметтерін тану үшін мысалдарды іріктеу, жинақтау және бақылау, синтездеу, лексикалық анализ, салыстыру әдістері жүзеге асырылды.

Когезия және ресроспекция тәсілдерінің тілдік тұлға дискурсындағы көрінісін дәлелді мысалдарға сай анықтау теориялық тұжырымдардың практикалық тұрғыдағы қолданысын тану, аталған тәсілдердің мәтіндегі жүзеге асу формалары мен грамматикалық бірліктерге жіктелуін саралау, когезия мен ретроспекцияның ұқсас белгілерін және ерекшеліктерін нақты мәтіндер негізінде айқындау, олардың қолданылу жиілігін және ішкі формалары мен бөліністерін тану нәтижелеріне қол жеткізілді.

Зерттеу барысында алынған нәтижелер жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығын нақтылады. Берілген тақырып аясындағы зерттеулердің теориялық тұжырымдары талданды. Мысалға алынған қаламгер шығармалары мәтіндерінің жасалуындағы когезия мен ретроспекция тәсілдерін бақылау арқылы автордың түпкі ойының мазмұны мен семантикалық реңкі, формасы, мәтін ішіндегі логикалық тұтастығы түрлі тілдік бірліктер ішінен іріктеліп, тілдік тұлға дискурсының толық мәнін ашудағы шешуші рөлі талданды.