ШЕРХАН МҰРТАЗА МЕН ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІ ДІНИ ТҰЖЫРЫМДАРЫНДАҒЫ ОРТАҚ САРЫНДАР

Аңдатпа

Ғұламалық – жеке адамға берілетін тума қасиет. Ол қасиет кейін азаматтық ұстанымымен бірге, терең ізденіс пен шын шеберлікпен ұштасып, тұлғалыққа ұласады. Шәкәрім мен Шерхан да – осындай ғұлама тұлғалар. Аталған мақалада Шәкәрім мен Шерханның тұлғалық қалыптасуы мен даналық ой-көзқарастарындағы дін мәселесі сөз болады.

Шәкәрім мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа  жалғасатын, маңызын жоймайтын бастаулардың бірі. Дана Абайдың шәкірті ретінде ғана емес, ойшылдықтың жоғары биігіне жеткен тұлға ретінде Шәкәрім шығармашылығы көптеген зерттеулерге арқау болуда.  Әсіресе,  ғұламаның «Үш анық» еңбегінің адам болмысы мен өмір философиясын жан-жақты суреттейтін шығарма екені белгілі. Осындай ғұлама дәстүрімен Шерхан Мұртазаның «Бір кем дүние» кітабы да соңғы жылдар еншісіндегі үлкен әдеби табыс болып саналады. Мақалада Шерхан Мұртаза мен Шәкәрім Құдайбердіұлының  діни тұжырымдарындағы ортақ сарындарды талдау, берілу ерекшеліктерін айқындау, ғылыми пайымдау мақсаты көзделген. Осы мақсатқа сәйкес,  екі сөз зергерінің діни-тәрбиелік ұстанымдарын талдау;  қос жазушының дүниетанымдық ерекшеліктерін, өмір мен адам табиғатына қатысты азаматтық ортақ ой сарындарын түйіндеу;  екі ойшылдың, ұлтын сүйген тұлғалардың  ойшылдық, гуманистік, адамгершілік мұраттарындағы рухани сабақтастық мәселесін ашып көрсету міндеттері жүзеге асырылған.

Бүгінгі қоғам – күрделі сипатымен ерекшеленуде. Ғаламдық жаһандану жағдайында өткенді таразылап, рухани қуаттандыру – ең басты  мәдени міндеттердің біріне саналуда. Осы тұрғыдан алғанда, қазіргі қоғам үшін, жалпы тәуелсіздігіміздің баянды болуы үшін ештеңеден қаймықпаған, шындықтың шырақшысы, ақиқаттың алдаспаны атанған Шерхан әлемі – бүгінгі ұрпақ үшін тәлім-тәрбие мектебі. Шерханды тану арқылы адам, кез-келген ұрпақ өзін-өзі тани алады, елі мен жеріне деген сүйіспеншілігі артады. Осы тұрғыдан алғанда, Шерханды жан-жақты тануда ұлы Шәкәрім ұлағатын жеке-дара ғылыми талдау нысанына алынуы мақаланың ғылыми жаңалығын ерекше айқындайды. Шәкәрім шығармашылығының ұлы қайнар бұлақтарынан Шерханның да  нәр алғаны, сонымен қатар, білім, ғылым, дін мәселесінде, адамдық қасиеттер тұрғысында білім алып, тәлім көрген ортасына сай жазушының басқа да үлкен арналардан сусындағаны  айқын талданады.