РОЛЬ РЕФЛЕКСИИ В ФОРМИРОВАНИИ ЯЗЫКОВОЙ ЛИЧНОСТИ СТУДЕНТОВ

Аңдатпа

Білім беру үдерістерінің интенсификациясы және мамандарды дайындау сапасына қойылатын талаптардың артуы жағдайында студенттердің тілдік тұлғасын дамыту мәселесі ерекше өзекті болуда. Рефлексия субъектінің коммуникативті мақсатқа жетуге бағытталған табиғи ойларын, әрекеттерін және сөйлеу себептерін өзін-өзі бақылау, талдау, түсіну және бағалау қабілеті ретінде түсініледі. Рефлексия білімді терең түсінуге және меңгеруге, сыни тұрғыдан ойлауды дамытуға және білім алушының белсенді позициясын қалыптастыруға ықпал етеді.

Зерттеудің мақсаты – студенттердің тілдік тұлғасының трансформациясындағы рефлексиялық процестерді анықтау және оқу-тәрбие процесінде олардың осы қабілеттерін дамытуға ықпал ететін тиімді педагогикалық шарттарды анықтау. Бұл процесс оқу іс-әрекетінің құрамдас бөлігі ретінде қарастырылады, оқуға саналы және ынталы көзқарасты қалыптастыруға ықпал етеді. Рефлексиялық дағдыларды дамыту студенттерге өздерінің білім беру мақсаттарын түсінуге, нәтижелерді бағалауға, қиындықтарды анықтауға және оларды жеңудің тиімді стратегияларын табуға көмектесетіні атап өтіледі. Рефлексия дербестікті, сыни ойлауды және тұрақты оқу мотивациясын дамытуға ықпал етеді, бұл өз кезегінде тілді меңгерудің тиімділігін арттырады. Мақалада, сонымен қатар, білім алушылардың рефлексиялық белсенділігін ынталандыратын педагогикалық жағдайларды жасау қажеттігі атап өтілген. Рефлексия мәселесіне пәнаралық көзқарас бұл ғылыми тұжырымдаманы бірнеше аспектіде қарастыруды білдіреді: психологиялық аспектіде жеке тұлғаның рефлексиялық әрекетке қатысу қабілеті және лингвистикалық аспектіде жеке мәлімдемелер мен жазбаша мәтіндерді құрудың шарттары ретінде. Негізгі назар эмпирикалық зерттеу нәтижелеріне, сондай-ақ рефлексия жасаудағы нақты сөйлеу стратегияларының сипаттамасына аударылады.

Мақалада «тілдік тұлғаны» түсінудегі ғылыми тәсілдер талданады, оның құрылымы мен сөйлеу компоненттерімен, когнитивтік және эмоционалды-бағалау сфераларымен байланысы ашылады. Шет тілін меңгеру процесінде туындайтын рефлексияның формалары мен деңгейлеріне, сонымен қатар олардың оқушылардың саналы тілдік мінез-құлқына ықпалына ерекше назар аударылады.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, студенттердің рефлексиялық белсенділігін дамыту жүйесі сөйлеу біліктілік деңгейін арттыруға ғана емес, сонымен қатар, тұрақты ішкі мотивацияны, өзін-өзі реттеу және мәдениетаралық ортада бейімделу қабілетін қалыптастыруға ықпал етеді. Рефлексия толыққанды тілдік тұлғаны қалыптастырудың алғы шарты болып табылады және тілдерді оқыту тәжірибесінде басым бағыт ретінде қарастырылуы керек деген қорытынды жасалды.